Przemierzałem ostatnio turystyczne szlaki przecinające nieskażone cywilizacją lasy Wolińskiego Parku Narodowego i doszedłem do wniosku, że drzewa są głupie. Bardzo głupie. Tak jak ludzie…

Dlaczego tak uważam?

Dlatego, że drzewa bez sensu pną się do góry. Ścigają się w pogoni za życiodajnymi promieniami słońca. W bezlitosnej walce konkurencyjnej budują wysokie, grube pnie, które służą im tylko do tego, żeby to ich liście, a nie liście sąsiadów, mogły kąpać się w strumieniu fotonów. To głupie!

Gdyby drzewa były mądre, przyjęłyby konstytucję leśną zapewniającą każdemu równy dostęp do słońca. W ramach przepisów wykonawczych wydałyby rozporządzenie, że żadne z nich nie może być wyższe niż dwa metry, a te, które się nie zastosują do zakazu, będą przycinane. I w ten sposób zaprowadziłyby ustrój sprawiedliwości leśnej.

I wszystko byłoby pięknie do momentu, kiedy nie zauważyłyby cienia. Z początku dałyby sobie wytłumaczyć, że kilka drzew musi być wyższych, żeby doglądać porządku i sprawdzać, czy jakiś liść nie wystaje ponad przepisową normę. Ale kiedy wokół drzew „stróżów prawa” zaczęłyby wyrastać całe kępy dryblasów, zrozumiałyby, że każda równość społeczna prowadzi do podziału populacji na dwie grupy: tych równych, którym przycina się liście, i tych równiejszych, którzy przycinają liście wszystkim, tylko nie sobie i swoim pociotkom i znajomym.

Oczywiście tak naprawdę drzewa nigdy nie doszły do etapu budowania ustroju sprawiedliwości leśnej. Na coś takiego wpadli tylko ludzie i przekonali się, że choć wspinanie się coraz wyżej, żeby prześcignąć bliźnich, jest bardzo nieefektywne i głupie, to nie ma lepszej konstrukcji społeczeństwa, ponieważ konkurencja stanowi samoregulujący się motor rozwoju i doskonalenia się gatunków.

Drzewa są głupie i ludzie są głupi, ale do tej pory, mimo wielu prób nie udało się wynaleźć niczego mądrzejszego.

• a-propos