Nie masz czasu czytać tego wpisu? To go posłuchaj! Tutaj albo w postaci podcastu Biznesu Bez Stresu dostępnego we wszystkich rozgłośniach od „Apple” po „Spotify” i „YouTube”!

Powiedziałbym, że dziennikarstwo gnije, ale to byłaby nieprawda. Ono już dawno zgniło. Pokusa zadowalania możnych sponsorów oraz własnego ego jest tak duża, że tylko nieliczni potrafią się jej oprzeć. Jednym z nich był Jim Lehrer – amerykański dziennikarz i pisarz, długoletni gospodarz programów informacyjnych nadawanych w niekomercyjnej sieci PBS oraz moderator debat prezydenckich. Lehrer sformułował 16 zasad, które Instytut Aspen zamieścił w 1997 roku w swoim raporcie na temat „nowych wartości w nowym multimedialnym środowisku”. Oto one:

1. Nie rób nic, czego nie będziesz w stanie obronić.
2. Nie zniekształcaj, nie kłam, nie przekręcaj i nie rób niepotrzebnego szumu.
3. Nie fałszuj faktów i nie fabrykuj cytatów.
4. Przedstawiaj każdą sprawę z taką starannością, z jaką chciałbyś, żeby opowiadano o tobie.
5. Zakładaj, że istnieje co najmniej jedno inne spojrzenie na każdą sprawę i co najmniej jedna alternatywna wersja wydarzeń.
6. Zakładaj, że odbiorca jest równie inteligentny, troskliwy i dobry jak ty.
7. Zakładaj to samo o wszystkich ludziach, o których opowiadasz.
8. Zakładaj, że każdy jest niewinny, dopóki nie udowodni mu się winy.
9. Zakładaj, że życie osobiste jest prywatną sprawą każdego człowieka, dopóki nie ma uzasadnionych przesłanek nakazujących ujawnienie faktów dotyczących tej sfery.
10. Starannie oddzielaj opinie i analizy od informacji i wyraźnie je oznaczaj.
11. Nie używaj anonimowych źródeł i cytatów, chyba że sytuacja jest naprawdę wyjątkowa. Nikt nigdy nie powinien mieć prawa do anonimowego atakowania drugiej osoby.
12. Unikaj wulgaryzmów i obrazów przemocy, chyba że stanowią one integralny element sprawy i są kluczowe dla jej zrozumienia.
13. Pamiętaj, że zawsze można być uczciwym. Nawet wtedy, kiedy trudno jest być obiektywnym.
14. Dziennikarze, którzy lekkomyślnie podchodzą do faktów i reputacji, powinni być przywoływani do porządku przez swoich pracodawców.
15. Twoi widzowie mają prawo wiedzieć, jakimi zasadami kierujesz się w swojej pracy i jakie stosujesz metody.
16. Pamiętaj, że nie zajmujesz się rozrywką.

Dużo pięknych postulatów. Zbyt dużo. Na szczęście w tym samym raporcie zamieszczono również trzy pytania, które inny dziennikarz Lee Cullum uważa za wystarczające do oceny, czy dany materiał nadaje się do emisji:

1. Czy to prawda?
2. Czy to jest rzetelne?
3. Czy to jest odpowiedzialne?

I nie mówcie mi, że te trzy pytania stanowią sugestię jakiejś autocenzury! Nie, to jest sugestia uczciwości i profesjonalizmu. To jest sugestia niezgadzania się na bezmyślne powtarzanie za politykami „w imię wierności przekazu”, że białe jest czarne, a czarne białe. Dziennikarze nie tylko nie powinni fabrykować kłamstw, ale przede wszystkim powinni bezwzględnie obnażać i piętnować kłamstwa, które są im nieustannie serwowane! Dopiero wtedy zasłużą na miano czwartej władzy.

• podcast