W mojej książce „Teraz! Jak już dziś zmienić jutro?” piszę o tym, jak wielki kłopot ma każdy z nas, gdy próbujemy oceniać prawdopodobieństwa zajścia różnych zdarzeń. Matematycznie wydaje się to dosyć proste: należy podzielić liczbę pomyślnych rezultatów przez liczbę podjętych prób i wychodzi prawdopodobieństwo wyrażone najczęściej w skali od 0 do 100, czyli w procentach. Na przykład:

• prawdopodobieństwo, że w wyniku rzutu monetą wypadnie orzeł, wynosi 50% (1/2);
• prawdopodobieństwo, że w wyniku rzutu kostką do gry wypadnie szóstka, wynosi – w zaokrągleniu do pełnych procentów – 17% (1/6);
• prawdopodobieństwo, że w wygrasz szóstkę w Lotto wynosi – również w zaokrągleniu do pełnych procentów – 0% (1/13983816).

Niby wszystko jasne, a jednak ludzie nadal przynoszą miliony złotych do kolektur Lotto…

Dlaczego tak się dzieje?

Dlatego, że od takich liczb nasze szare komórki się przegrzewają, parują i odmawiają posłuszeństwa. Żeby uniknąć tragicznej w skutkach awarii mózgu, w życiu codziennym posługujemy się znacznie prostszym systemem szacowania prawdopodobieństwa:

• nigdy – prawdopodobieństwo 0%;
• prawie nigdy – prawdopodobieństwo 1%;
• czasami – prawdopodobieństwo 2%-45%;
• na dwoje babka wróżyła – prawdopodobieństwo 46%-54%;
• często – prawdopodobieństwo 55%-98%;
• prawie zawsze – prawdopodobieństwo 99%;
• zawsze – prawdopodobieństwo 100%.

Taka skala pozwala nam w miarę rozsądnie żyć, ale często prowadzi do pozostawania w „mylnym błędzie” i hołdowania przesądom – szczególnie na krańcach skali, czyli pomiędzy „nigdy” a „prawie nigdy” oraz pomiędzy „prawie zawsze” a „zawsze”.

Na przykład wielu ludzi boi się latać samolotem. Co prawda wiedzą, że wypadki lotnicze zdarzają się „prawie nigdy”, ale zawsze odczuwają większy lub mniejszy lęk przed taką eskapadą. Zadziwiający w tej sprawie jest fakt, że nie boją się wsiąść do taksówki wiozącej ich na lotnisko, mimo że więcej pasażerów ginie właśnie na tym etapie podróży niż podczas lotu. Wypadki samochodowe zdarzają się wielokrotnie częściej „prawie nigdy” niż lotnicze…

Ufaj zatem liczbom i matematyce – tylko one są precyzyjne i nie ulegają emocjom.

• x-teraz