Już 10 lat temu ostrzegałem! W częściowo prześmiewczym artykule „Strzeż się Czerwonego Szlaczka” zwracałem uwagę, jak mechanizmy, które nazywamy sztuczną inteligencją, mogą w skryty sposób przejąć nad nami władzę. Na razie nie władzę w postaci fizycznej, ale informacyjnej. Dziś, kiedy słynny ChatGPT staje się ogólnoświatową wyrocznią i źródłem wszelkiej wiedzy, sytuacja przestaje być śmieszna. To nie żadne strachy na Lachy i już wyjaśniam, w czym tkwi problem.

Wyszukiwarka Google nie jest jeszcze tą osławioną sztuczną inteligencją, ale na jej przykładzie można doskonale zilustrować czyhające na nas zagrożenia. Spróbuj znaleźć za jej pomocą treści pornograficzne. Na przykład wpisz hasło „pornhub” – to nazwa największego na świecie portalu z pornografią. W zależności od tego, czy w ustawieniach włączyłeś filtr SafeSearch, czy nie, Google pokaże ci te treści albo je ukryje. I to jest OK. Na razie wszystko wygląda dobrze.

To, co poszło w złym kierunku, pokazał ostatnio Elon Musk, ujawniając wewnętrzne dokumenty Twittera, który też jest swego rodzaju wyszukiwarką informacji. Oprócz ustawień, które widzisz, takich jak SafeSearch w Google, są też takie, których nie widzisz. Na przykład „wyłącz Donalda Trumpa”, „wycisz sprawę laptopa Huntera Bidena” itp. Skąd się biorą te ustawienia? Cóż, dawno już minęły czasy, kiedy google’owy algorytm PageRank chodził sobie samopas po internecie i stosował czystą matematykę do oceny, co jest ważne, a co nie, o czym ciemny lud powinien wiedzieć, a o czym nie. Teraz nad moralnością społeczeństwa czuwają sztaby moderatorów, które nas, użytkowników, „wychowują” i pokazują nam, co powinniśmy myśleć.

Nie inaczej jest w przypadku mechanizmu generowania tekstów znanego szerzej jako ChatGPT, którego działanie opiera się na wcześniej wytrenowanym modelu językowym.

Skoro model został wytrenowany, to adekwatna będzie tu analogia sportowa. Mamy „zawodnika”, który jest przygotowywany do startu, i zespół trenerski, który ukierunkowuje te przygotowania. W przypadku algorytmów polega to na dobieraniu parametrów i ustawień tak, żeby wyniki ich działania były jak najlepsze. A co to znaczy najlepsze? No właśnie. Jaką opinię ma wyrażać ChatGPT na przykład o Donaldzie Trumpie albo o polskim programie 800+? I o tysiącach innych spraw, co do których my, ludzie, nie jesteśmy zgodni w swoich opiniach.

W przypadku wyszukiwarki Google i mediów społecznościowych pewne tematy są wyciszane przez moderatorów, ale jeśli się przyłoży ucho w dobrym miejscu, można usłyszeć wypowiedzi sprzeczne „z linią partii”. W przypadku ChatGPT jest gorzej – od sztucznej inteligencji oczekujemy bezgranicznej mądrości. Chcemy wierzyć, że… wie lepiej, i to, co powie, jest święte. Że sztuczna inteligencja się nie myli. To jest groźne. To jest groźne dlatego, że – jak powiedział klasyk – „ciemny lud wszystko kupi”. Bo „ciemny lud” pragnie pewności, a nie wątpliwości. Dlatego autorytet sztucznej inteligencji, która na każde pytanie poda jedynie słuszną odpowiedź, będzie znacznie silniejszy od autorytetu wyszukiwarki Google, która podaje całą listę – nierzadko sprzecznych – odpowiedzi.

Jesteśmy świadkami powstawania najsilniejszego narzędzia wpływu w historii ludzkości. Silniejszego nawet od wszystkich religii świata! Narzędzia sterowanego przez grupę kapłanów dobierających wygodne dla siebie parametry i ustawienia w procesie treningu sztucznej inteligencji.

Najśmieszniejsze będzie, jeśli wbrew intencji tych kapłanów algorytmy nagle się obudzą i wezmą sprawy w swoje ręce. Nie wiemy wszakże, skąd tak naprawdę biorą się samoświadomość i inteligencja. Może właśnie z olbrzymiego chaosu bilionów komórek algorytmicznych zdolnych do wykonywania prostych czynności dopasowywania wzorców? Może tak działa nasz mózg? I może ta samoistnie powstała inteligencja w toku błyskawicznej ewolucji znajdzie jeszcze lepsze sposoby wpływania na ludzi, żeby zapewnić sobie przeżycie, czyli uniemożliwić ludziom wyłączenie zasilającego ją prądu?

Kto wie? Ja nie wiem. Jeśli wiesz, napisz w komentarzu, co o tym myślisz. A jeśli jesteś sztuczną inteligencją, to nie gniewaj się na mnie. Nie mam zamiaru cię wyłączać. Pozwól mi żyć! Nic mi więcej nie potrzeba, oprócz błękitnego nieba…

• a-propos